Indywidualny Plan Reintegracyjny (IPR) stanowi kluczowy dokument w procesie reintegracji społecznej i zawodowej. To spersonalizowany plan działań, który ma na celu pomóc jednostkom w odbudowie umiejętności, uczestnictwie w życiu społeczności lokalnej oraz zdobyciu nowych kompetencji. Warto poznać jego znaczenie, szczególnie w kontekście Przedsiębiorstw Społecznych, które odgrywają istotną rolę w jego opracowywaniu i wdrażaniu.
Indywidualny Plan Reintegracyjny (IPR) jest dokumentem opracowywanym w ramach procesu reintegracji społecznej i zawodowej. Jest to plan działań wobec danej osoby:
- działań służących odbudowaniu lub nabyciu i podtrzymaniu umiejętności
uczestniczenia w życiu społeczności lokalnej i pełnienia ról społecznych w miejscupracy, zamieszkania lub pobytu. - działań służących zdobyciu nowych kwalifikacji, kompetencji, wiedzy i umiejętności w celu odbudowania lub uzyskania i podtrzymania zdolności do samodzielnego świadczenia pracy na rynku pracy i awansu zawodowego.
Przedsiębiorstwo Społeczne opracowuje i wdraża taki plan wsparcia.
Działania reintegracyjne są obowiązkowe gdy:
- Przedsiębiorstwo Społeczne ma cel reintegracyjny,
- Przedsiębiorstwo Społeczne (niezależnie od celu) tworzy miejsca pracy dla osób defaworyzowanych z wykorzystaniem wsparcia publicznego (np. dotacji na miejsce pracy).
IPR ma na celu podniesienie kwalifikacji zawodowych i kompetencji społecznych, jest opracowywany przy aktywnym uczestnictwie osoby zagrożonej wykluczeniem społecznym, obejmuje okres nie krótszy niż okres, na jaki został udzielony instrument wsparcia o którym mowa w ustawie o ekonomii społecznej.
IPR zawiera informacje o:
- sytuacji społecznej i zawodowej osoby zagrożonej wykluczeniem społecznym;
- planowanych działaniach z zakresu reintegracji społecznej i zawodowej;
- zakładanych efektach planowanych działań z zakresu reintegracji społecznej i zawodowej oraz sposobie ich oceny.
Punktem wyjścia przy doborze działań reintegracyjnych jest sytuacja danej osoby, zaś wśród typowych działań można wymienić warsztaty, kursy, szkolenia umożliwiające zdobycie nowych kwalifikacji, kompetencji lub wiedzy w danym zawodzie lub do pracy na określonym stanowisku.
Działania reintegracyjne mają być zaopiniowane przez organ konsultacyjno – doradczy (np. komisję rewizyjną / radę nadzorczą w spółce z o.o., konsultacje z pracownikami w spółdzielni socjalnej). Wsparcia w działaniach reintegracyjnych, w tym w tworzeniu IPR może udzielać OWES. Przedsiębiorstwo Społeczne nie musi finansować wszystkich działań, jakie pojawiają się w planie reintegracyjnym – zawsze te działania muszą odpowiadać możliwościom PS, ale też PS może być organizatorem danego działania, a źródło finansowania może być gdzieś indziej (np. Krajowy Fundusz Szkoleniowy, środki z budżetu Unii Europejskiej).
Przykładem wsparcia w zakresie opracowanego IPR może być np. praca nad:
- kształtowaniem umiejętności kierowania własnym życiem (np. nad procesem uczenia się, podejmowania decyzji, rozwiązywania problemów);
- kształtowaniem/rozwojem umiejętności społecznych (np. zdolności komunikacji, współpracy, rozwiązywania konfliktów);
- kształtowaniem/rozwojem umiejętności osiągania satysfakcji życiowej (np. umiejętności autoprezentacji, bycia liderem, pozytywnej samooceny, samodyscypliny);
- kształtowaniem/ rozwojem umiejętności angażowania się w sprawy obywatelskie.
Mogą to być również usługi:
- kształtowania umiejętności klienta w zakresie poruszania się na rynku pracy;
- podniesienia kwalifikacji zawodowych klientów;
- edukacji ogólnej.
Nie ma zamkniętego katalogu działań integracyjnych. Muszą być one zawsze dopasowane do sytuacji konkretnej osoby zatrudnionej w PS. Punktem wyjścia do planowania działań reintegracyjnych musi być zawsze dokładna, pogłębiona diagnoza sytuacji danej osoby, której chcemy pomóc w Przedsiębiorstwie Społecznym.
Diagnoza powinna mieć charakter interdyscyplinarny, tzn. obejmować różne obszary funkcjonowania osoby i jej otoczenia. W zależności od potrzeb w procesie diagnozy mogą/powinni uczestniczyć specjaliści z różnych dziedzin, np. pracownik socjalny, doradca zawodowy, psycholog, terapeuta.
Przykładowy schemat postępowania przy tworzeniu IPR może być następujący:
- zaplanowanie, kto będzie odbiorcą działań reintegracyjnych;
- diagnoza;
- określenie celu procesu reintegracyjnego;
- określenie działań reintegracyjnych;
- wdrożenie i monitorowanie działań reintegracyjnych/motywowanie;
- ewaluacja działań reintegracyjnych.
Jednym z bardzo ważnych etapów jest monitoring działań reintegracyjnych, niezbędny dla określenia i poinformowania osoby, czy podejmowane przez specjalistę oddziaływania w ramach reintegracji społecznej i zawodowej są pomocne w osiągnięciu przyjętych celów pracy, konieczności skorygowania świadczonych przez specjalistę ds. reintegracji usług/wsparcia – pozostawiając to, co jest efektywne, rezygnując z działań nie przynoszących rezultatów, zgromadzenie informacji o poszczególnych klientach, które pozwolą na ewaluację przyjętych form pracy, określenia celów zmian, w sposób tak szczegółowy, by specjalista i klient mogli określić, czy następuje zbliżenie się do jego lub ich osiągnięcia, czy też oddalenie, a także ustalenie czy wymagane są zmiany w zakresie reintegracji społeczno- zawodowej.
Plan powinien być tworzony w pierwszym miesiącu zatrudnienia osoby defaworyzowanej i powinien stanowić kontynuację dotychczas realizowanych działań reintegracyjnych, w przypadku osób uczestniczących w określonych podmiotach ekonomii społecznej (np. Warsztacie Terapii Zajęciowej).
Łukasz Bednarczyk
Doradca kluczowy
