Pomimo że mamy już okres jesienny i z pewnością dla większości z nas długi urlop wypoczynkowy jest aktualnie wspomnieniem to warto przyjrzeć się nieco zmianom, jakie zostały wprowadzone w zakresie Prawa pracy, a które to zmiany dają uprzywilejowanie pracownikom w postaci dodatkowych dni wolnych od pracy. Nowelizacja ustawy Kodeks pracy wprowadzona w I kwartale 2023 reguluje takie tematy jak: kontrolę trzeźwości w miejscu pracy, terminy zawierania i wypowiadania umów na czas określony, informowanie o warunkach zatrudnienia czy zlecanie pracy zdalnej, w końcu – przyznanie wybranym pracownikom dodatkowych dni urlopowych.
Ponadto poza zwiększeniem wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę (aktualnie – brutto 3600,00 PLN w przypadku umowy o pracę i stawka 23,50 brutto za godzinę zlecenia) oraz kwot diet i kwot ryczałtowych (związanych z dojazdem komunikacją i organizacja noclegu pracowniczego) wdrożenie europejskiej dyrektywy „work-life balance” na gruncie prawa polskiego ułatwia życie szczególnie rodzicom i opiekunom w następującym zakresie:
- Uprawnienia rodzicielskie – wydłużono urlop rodzicielski do 41 tygodni (1 dziecko) oraz 43 tygodni (więcej niż 1 dziecko) – przy czym żaden z rodziców nie może przenieść 9 tygodni urlopu rodzicielskiego na drugiego rodzica;
- Urlop ojcowski w wymiarze 10 dni roboczych i do wykorzystania w ciągu 12 miesięcy od narodzin dziecka;
- Urlop ojcowski, rodzicielski i macierzyński dla rodziców adopcyjnych posiadających dzieci adopcyjne w wieku do 14 lat (wcześniej było 7 lat);
- Zasiłek macierzyński – możliwość wnioskowania stałej kwoty świadczenia na czas urlopu macierzyńskiego czy rodzicielskiego w wysokości uśrednionej 81,5 % (a nie jak dotychczas 100% dla 20 tygodni oraz 70% dla pozostałych);
- Zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy z powodu siły wyższej – 2 dni albo 16 godzin rocznie – uzasadnieniem jest pilna sprawa rodzinna lub działanie siły wyższej (definicja w myśl Kodeksu cywilnego określa jako zdarzenie zewnętrzne niemożliwe do przewidzenia) – jednocześnie pracownikowi przysługuje wynagrodzenie połowiczne;
- Urlop opiekuńczy w wymiarze 5 dni roboczych rocznie – jest to urlop bezpłatny a służy on zapewnieniu opieki lub wsparcia dla osoby wspólnie zamieszkującej w gospodarstwie domowym lub członkowi rodziny wymagającymi pomocy medycznej;
- Elastyczna organizacja czasu pracy dla rodziców dziecka w wieku do 8 lat w postaci: pracy zdalnej – ruchomego/indywidualnego czasu pracy – system przerywany pracy -skrócony tydzień pracy – system pracy weekendowej – obniżenie wymiaru czasu pracy;
- Dłuższe uprawnienia dla opiekunów dzieci – pracownik opiekujący się dzieckiem do ukończenia 4 roku życia nie może być delegowany poza stałe miejsce pracy, pracować w godzinach nadliczbowych, w porze nocnej czy systemie przerywanego czasu pracy – chyba że wyrazi na to zgodę.
Nowe przepisy to ułatwienia dla pracowników – będących rodzicami a w szczególności ukłon w stronę matek szybciej powracających do pracy po urlopie macierzyńskim, które chcą swoimi obowiązkami dzielić oraz opiekę nad dzieckiem również scedować na aktywnych ojców – co sprzyja budowaniu emocjonalnych więzi między ojcami i ich dziećmi.
O ile zbliżający się niebawem koniec roku dla osób mających komfort posiadania dużej ilości dni urlopowych jest powodem do radości, o tyle dla osób będących rodzicami i mających już prawie wyczerpaną pulę dni urlopowych opisane zmiany w obrębie urlopów pracowniczych mogą być pomocą przy utrzymaniu równowagi między życiem zawodowym a prywatnym. W przypadku wyczerpania wszystkich rozwiązań przewidzianych prawem pracy pozostaje liczyć na dobry układ dni świątecznych uprawniających do zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy (dla niektórych branż) na podstawie analizy rocznego kalendarza ściennego, gdyż celebrowanie wybranych świąt narodowych czy religijnych może być dla tych osób jedyną opcją dla ich dodatkowego urlopu w tym roku.
Opracowano na podstawie:
- Ustawa z dnia 1 grudnia 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych ustaw;
- Ustawa z dnia 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych ustaw;
- Poradnik prawny. Kodeks pracy 2023 z komentarzem – Rzeczpospolita – styczeń 2023;
- Personel i zarządzanie nr 1/2023 (394), strony 84-87;
- Personel i zarządzanie nr 6/2023 (399), strony 81-84.
