Ochrona dzieci przed krzywdzeniem i zapobieganie przemocy wobec dzieci od ponad roku są często podnoszonymi tematami w przestrzeni medialnej z racji incydentów jakie mają miejsce z udziałem dzieci, a które powodują daleko idące negatywne konsekwencje dla rodzin i lokalnych społeczności. Statystyki w tym przypadku nie mogą pozostać głuche – gdyż wedle szacunków Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę już 79% dzieci miało styczność co najmniej raz w życiu ze zjawiskiem przemocy lub zaniedbania. Z tego właśnie powodu nowelizacja zapisów ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy, której współautorką jest między innymi Rzeczniczka Praw Dziecka – Pani Monika Horna-Cieślak, podnosi rangę znaczenia tej jakże istotnej problematyki społecznej.
Dokonana aktualizacja wprowadza pojęcie „standardu ochrony małoletnich” zwanego zamiennie też „Standardem ochrony dzieci”. Ustawa określa jakie mogą być symptomy, czym jest krzywdzenie dzieci oraz jakie wynikają konsekwencje. Oprócz wprowadzenia pojęcia przemocy wobec dzieci, zdefiniowania rodzajów przemocy: fizyczna – emocjonalna – seksualna, dodatkowo wyjaśniono pojęcie „zaniedbania” oraz przemocy rówieśniczej czy zagrożeń dla dzieci i młodzieży związanych z używaniem Internetu. Wyjaśniono również konsekwencje zdrowotne jakie grożą dzieciom wskutek silnego i długotrwałego oddziaływania tych negatywnych zjawisk.
Opracowanie i wdrożenie „Polityki ochrony dzieci” powoduje że instytucje, organizacje edukacyjne, placówki opiekuńcze, edukacyjne czy oświatowe oraz organizacje pozarządowe w których przebywają dzieci (np. prowadzące Kluby Malucha) lub świadczące szeroko rozumiane usługi (oświatowe, opiekuńcze, wychowawcze, rekreacyjne, sportowe, religijne, resocjalizacyjne, medyczne, religijne, noclegowe, hotelarskie czy turystyczne – w tym organizatorzy wyjazdów kolonijnych/feryjnych) dla najmłodszych – są zobowiązane do wdrożenia wspomnianych standardów ochrony dzieci. Dokument ten ma wskazywać zasady gwarantujące właściwe relacje między małoletnimi a pracownikami, standardy reagowania w przypadku sytuacji przemocowej i sposoby współpracy z właściwymi instytucjami w tym zakresie oraz zasady korzystania z Internetu w organizacji przez osoby młodociane.
Zastosowanie Standardów ochrony dzieci oznacza że organizacja deklaruje swojemu otoczeniu, że ma świadomość zagrożeń dla dzieci, dba o ich dobro oraz umie właściwe reagować na te zagrożenia.
Wdrożenie właściwej Polityki ochrony dzieci lub/i właściwych Standardów ochrony dzieci powinno być poprzedzone powołaniem grupy roboczej, która będzie odpowiedzialna za spisanie głównych zasad i procedur. Oprócz analizy własnych zasobów warto zastanowić się nad podmiotami pomocnymi, które wdrożyły już standardy. Wstępny audyt powinien wskazać czynniki bądź sytuacje o dużym prawdopodobieństwie wystąpienia w organizacji co pozwoli osobom zarządzającym nad opracowaniem wewnętrznych sposobów zapobiegania i minimalizowania ich skutków. Ważne, aby standardy ochrony powstawały z udziałem całej społeczności skupionej wokół organizacji oraz były ogólnodostępne dla wszystkich interesariuszy organizacji.
Polityka-Personel-Procedury-Monitoring.
Ich skuteczność warunkują dodatkowo czynności związane z ich: opracowaniem-wdrożeniem-realizacją-monitorowaniem oraz ewaluacją.
Po wdrożeniu właściwych procedur wszyscy członkowie organizacji powinni zapoznać się z nimi oraz złożyć oświadczenie o ich stosowaniu. Brak wdrożenia Standardów ochrony dzieci w naszej organizacji może skutkować dla organizacji karą grzywny nakładaną przez organ nadzorujący. Przypominamy że podmioty zobowiązane do stosowania tych zapisów powinny wdrożyć Standardy ochrony dzieci w praktyce do 15 sierpnia 2024 roku. Wszystkie podejrzane i niewłaściwe zachowania wobec dzieci powinny być rejestrowane, a ponadto co najmniej raz na 2 lata standardy powinny być monitorowane i aktualizowane (choćby pod kątem nowych zagrożeń).
Istotne jest aby w całym tym procesie nie bagatelizować współpracy z placówkami, które świadczą pomoc w zakresie wspierania dzieci. W cały system procesów zapobiegania i reagowania na ewentualne incydenty powinny być zaangażowane wszystkie instytucje rządowe (Rzecznik Praw Dziecka, wojewodowie), samorządowe (marszałkowie, starostowie, burmistrzowie, wójtowie czy prezydenci miast i podległe im jednostki organizacyjne), organizacje pozarządowe z którymi współpracujemy – a w szczególności ich pracownicy (przede wszystkim – trenerzy, animatorzy czy opiekunowie wolontariatu lub dzieci) oraz wszystkie osoby wykonujące pracę lub usługi na rzecz i z dziećmi. Wzorem są regulacje systemowe jakie wprowadzono w Wielkiej Brytanii – gdzie każdy pracownik wdrożony do pracy z młodymi ludźmi postępuje w myśl zasady „rozpoznaj-reaguj-zgłoś”. Tylko dzięki synergii działań kadry zaangażowanej w wychowanie i edukowanie nowych pokoleń możliwa jest skuteczna prewencja, reagowanie na czas oraz minimalizowanie skutków niewłaściwych zachowań wobec dzieci.
W myśl tak zdefiniowanych standardów jednym z podstawowych obowiązków organizacji kierujących swoje działania do dzieci lub/i młodzieży jest uzyskanie informacji na temat osób delegowanych do pracy z małoletnimi poprzez analizę dokumentów potwierdzających kwalifikacje, stawiane wymagania oraz weryfikację tych osób z Krajowym Rejestrem Karnym oraz Rejestrem Sprawców Przestępstw na tle seksualnym lub rejestrach karalności innych państw.
Realizacja celów statutowych skierowanych na rzecz wsparcia dzieci jest ważnym aspektem działania wielu organizacji pozarządowych, ale w przypadku młodych odbiorców trzeba mieć na względzie przekazywanie dobrych emocji, budowanie własnej wartości, wzmacnianie kompetencji, zapewnienie poczucia bezpieczeństwa i zaufania. Działania organizacji z uwzględnieniem respektowania praw dzieci, kierowanie się ich dobrem i ochroną interesów z pewnością przyczynią się do tego że Standardy ochrony dzieci będą traktowane jako wewnętrzne procedury prewencyjne organizacji i przyniosą korzyści wszystkim odbiorcom działań organizacji, a w szczególności tym najmłodszym.
Opracowano na podstawie:
- Marta Handzlik-Rosuł: Standardy Ochrony Małoletnich. Co warto wiedzieć ? (Polonistyka nr 5/2023);
- Anna Czebiołko: Brytyjski przykład ochrony nieletnich (Dyrektor Szkoły nr 9/2023);
- Monika Sewastianowicz: Standardy Ochrony małoletnich (Dyrektor Szkoły nr 9/2023);
- Paulina Nowosielska: Standardy ochrony dzieci to nie biurokracja (Dziennik Gazeta Prawna z dnia 10.10.2023);
- Michalina Topolewska : Obowiązkowe standardy ochrony dzieci (Dziennik Gazeta Prawna z dnia 15.02.2024);
- Materiały edukacyjne opublikowane na stronie internetowej www.fdds.pl należącej
do Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę;
Mariusz Kowasz
Doradca kluczowy
