Współpraca jednostek samorządu terytorialnego (JST) z organizacjami pozarządowymi na dobre wpisała się w realizację zadań zleconych, które są najważniejszym elementem współpracy JST z NGO. Zgodnie z przepisami prawa, realizacja zadań publicznych o charakterze użyteczności publicznej może być zlecana przez samorząd podmiotom spoza sektora finansów publicznych z dochodów własnych, z dotacji i z subwencji budżetu państwa. W ramach wskazanego mechanizmu JST różnie podchodzą do współpracy z organizacjami pozarządowymi w zakresie realizacji zadań publicznych.
Podstawowym dokumentem regulującym współpracę JST z organizacjami pozarządowymi jest ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 roku o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, która określa prowadzenie działalności pożytku publicznego przez organizacje pozarządowe, tryb, zasady i formy zlecania realizacji zadań publicznych.
Zadania publiczne – działania samorządu terytorialnego realizowane na podstawie obowiązujących przepisów, służące zaspokojeniu potrzeb społeczności lokalnych oraz zorganizowanego w państwo społeczeństwa.
Zadania zlecone – zadania przekazane przez administrację rządową, która zapewnia środki na ich realizację do wykonania przez jednostki samorządu terytorialnego.
Zadania powierzone – to takie, które ustawa przypisała do realizacji organowi administracji publicznej, ten natomiast – w drodze umowy bądź porozumienia – przekazał je jednostce samorządu terytorialnego.
Zadania własne – są realizowane ze środków własnych danej JST, która ponosi bezpośrednią odpowiedzialność za realizację danego zadania.
Dotacja na realizację zadania publicznego może odbyć się w formie:
powierzenia – JST przekazuje dotację, która pokrywa 100% kosztów realizacji zadania publicznego – nie jest wymagany wkład własny,
wspierania – JST przekazuje dotację, która pokrywa część kosztów realizacji zadania publicznego, a pozostałą część kosztów pokrywa NGO (w formie wkładu własnego finansowego, osobowego lub rzeczowego).
Samorząd zleca realizację zadań publicznych w drodze:
- Otwartych konkursów ofert mieszczących się w sferze zadań publicznych określonych w ustawie, obejmując ponad 30 różnego rodzaju działań i zadań realizowanych przez organizacje pozarządowe np.: pomoc społeczna, działalność charytatywna, ochrona i promocja zdrowia, kultura, nauka, oświata, ekologia, ochrona zwierząt, działalność na rzecz rodziny.
Zgodnie z przepisami ogłoszenie powinno zawierać informacje o:
- rodzaju zadania,
- wysokości środków przeznaczonych na realizację zadania,
- zasadach przyznawania dotacji,
- terminach i warunkach realizacji zadania,
- terminie składania ofert,
- trybie i kryteriach stosowanych przy wyborze ofert zrealizowanych przez organ administracji publicznej w roku ogłoszenia otwartego konkursu ofert i w roku poprzednim zadaniach publicznych tego samego rodzaju i związanych z nimi kosztami, ze szczególnym uwzględnieniem wysokości dotacji przekazanych organizacjom pozarządowym.
2. Małe granty – inicjatywa organizacji pozarządowej – art. 19a.
JST może przekazać dotację bez ogłaszania i przeprowadzania otwartego konkursu ofert zgodnie z art. 19a. ”Małe granty” to uproszczona forma zlecania organizacjom pozarządowym realizacji zadań publicznych. Warunkiem otrzymania małego grantu jest:
organizacja nie może otrzymać jednorazowo więcej niż 10 000,00 zł
realizacja zadania musi się zakończyć w ciągu 90 dni.
więcej niż 20% dotacji planowanych w roku budżetowym na realizację zadań publicznych przez organizacje pozarządowe.
nie więcej niż 20 000,00 zł jednej organizacji w danym roku kalendarzowym.
3. Konkurs z inicjatywy własnej organizacji – art. 12.
W trybie art. 12 ustawy organizacja pozarządowa zgłasza potrzebę realizacji zadania publicznego. Jeśli organ administracji uzna, że zaproponowane zadanie jest istotne i zbieżne z jego celami, oraz że dysponuje odpowiednimi funduszami, wtedy ogłasza konkurs ofert. NGO będąca pomysłodawcą, ostatecznie wcale nie musi realizować zaproponowanego przez siebie zadania.
4. Inicjatywa lokalna – art. 19b-19h.
W ramach inicjatywy lokalnej mieszkańcy bezpośrednio, bądź za pośrednictwem organizacji pozarządowych, mogą złożyć wniosek o realizację zadania publicznego do jednostki samorządu terytorialnego, na terenie której mają miejsce zamieszkania lub siedzibę.
5. Projekty partnerskie.
Realizowanie projektów partnerskich na zasadach określonych w ustawie z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Art. 28a) oraz zasadach współpracy w ramach partnerstwa publiczno–prywatnego.
Roczny program współpracy – czym jest i dlaczego jest tak ważny?
Zakres i cele współpracy JST z organizacji pozarządowymi określa dokument, który opisuje zasady współpracy pomiędzy władzami samorządowymi, a działającymi na danym terenie lub na rzecz jego mieszkańców organizacjami pozarządowymi poprzedzonymi konsultacjami społecznymi.
Głównym celem programu jest budowanie partnerstwa miasta z organizacjami dla wspólnych działań służących definiowaniu i zaspokajaniu potrzeb jego mieszkanek i mieszkańców oraz wzmacnianie aktywności społeczności lokalnej. Program współpracy miasta z NGO uchwalany jest do 30 listopada przez radę miasta, gminy, powiatu, czy sejmiku wojewódzkiego.
Program współpracy zawiera:
cel główny i cele szczegółowe programu,
zasady współpracy tj. pomocniczość i suwerenność stron, partnerstwo, efektywność, uczciwa konkurencja, jawność, równych szans,
zakres przedmiotowy,
formy współpracy,
priorytetowe zadania publiczne,
okres realizacji programu,
sposób realizacji programu,
wysokość środków planowanych na realizację programu ,
sposób oceny realizacji programu,
informację o sposobie tworzenia programu oraz o przebiegu konsultacji ,
tryb powoływania i zasady działania komisji konkursowych do opiniowania ofert w otwartych konkursach ofert.
Roczny program współpracy z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami, o których mowa w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie jest dokumentem, który w perspektywie rocznej określa cele, zasady, zakres przedmiotowy i formy współpracy, a także priorytetowe zadania publiczne realizowane w ramach współpracy miasta z podmiotami prowadzącymi działalność pożytku publicznego.
Częstochowa co roku przeznacza ok 40 milionów złotych na realizację zadań publicznych przez organizacje pozarządowe, co stanowi ok 3 % budżetu miasta. W 2022 roku udzielono 300 dotacji ogłaszając przy tym 48 otwartych konkurów ofert. Miasto przekazuje dotacje na realizację zadań publicznych z zakresu: wychowania i edukacji, edukacji ekologicznej, sportu, turystki i rekreacji, ochrony zwierząt, kultury i sztuki, ochrony zdrowia, pomocy społecznej, wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej, udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej oraz zwiększania świadomości prawnej społeczeństwa przeciwdziałania uzależnieniom i patologiom społecznym, działalności na rzecz osób niepełnosprawnych, działalności na rzecz osób w wieku emerytalnym.
Aktualne konkursy ofert z zadań publicznych w mieście Częstochowa znajdziecie Państwo pod linkiem: https://czestochowa.engo.org.pl/konkursy-trwajace
W ramach doradztwa zapraszamy do kontaktu w sprawie pozyskiwania zewnętrznych źródeł finansowania 😊
Opracowano na podstawie:
Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 roku o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.
Marta Gajowczyk
Doradca kluczowy
